“Je wilt als docent impact maken en regie hebben over je eigen werk. Maar als regels of gebrek aan inspraak je daarin tegenhouden, haken mensen af. Een beroepsvereniging zorgt ervoor dat docenten niet alleen gehoord worden, maar ook invloed hebben op beleid én praktijk.” Daarom is een beroepsvereniging zo belangrijk volgens Andries Knol, voorzitter van de BVMBO (Beroepsvereniging voor onderwijsgevenden in het mbo). De uitdagingen in iedere onderwijssector zijn groot. Denk aan hoge werkdruk, lerarentekort, veranderende wetgeving en nieuwe technologieën. Andries: “Juist dan is het belangrijk dat onderwijsprofessionals zich verenigen. Dat ze een stem hebben bij de vormgeving van hun vak.”
“Meebeslissen lukt nog niet altijd, maar onze invloed als professionals is enorm toegenomen.”
Van ergernis naar invloed
De kiem voor Andries’ betrokkenheid lag bij frustratie. “Ik stoorde me eraan dat beleid vaak werd gemaakt zonder docenten daarbij te betrekken”, vertelt hij. Inmiddels is dat beeld flink veranderd. “We zitten nu bij vrijwel elk overleg aan tafel. Alleen meebeslissen lukt nog niet altijd, maar onze invloed als professionals is enorm toegenomen. Dat is deels te danken aan onze groeiende bekendheid. En soms bellen we gewoon op en vragen: waarom zijn wij als professionals hier niet bij?”
Focus op vakinhoud en professionele ontwikkeling
De BVMBO richt zich op alles wat raakt aan onderwijskwaliteit in het mbo. Het is een beroepsvereniging, geen vakbond. En dus ligt de focus niet op arbeidsvoorwaarden, maar op vakinhoud en professionele ontwikkeling. “Via ons platform MBO Connect brengen we docenten met elkaar in contact”, zegt Andries. “Docenten kunnen er vragen stellen, ervaringen delen of meedenken over thema’s die in het hele mbo spelen.”
“Ik zie vaak dat docenten het wiel opnieuw uit proberen te vinden, terwijl een ander de perfecte lesvoorbereiding al op de plank heeft liggen.”
Voor Petra Buist, docent en coördinator in het mbo, is dat netwerk van onschatbare waarde: “Ik heb zo collega's uit het hele land leren kennen. En als ik materiaal ontwikkel, zoals voor het keuzedeel verdieping in de kraamzorg, deel ik dat graag met anderen. Ik zie vaak dat docenten het wiel opnieuw uit proberen te vinden, terwijl een ander de perfecte lesvoorbereiding al op de plank heeft liggen. Door de beroepsvereniging weten we elkaar makkelijker te vinden.”
Tijdens een bijeenkomst ging Petra met collega’s uit de regio in gesprek over een herkenbaar maar vaak onduidelijk thema: onderwijstijd. “We bespraken wat er valt onder begeleide onderwijstijd (BOT) en wat niet. Voor sommige collega’s was het een eyeopener dat een introductieweek met studenten onder BOT valt, en dus geen extra taakuren kost”, vertelt ze. Die inzichten hielpen hen om bepaalde onderwijsactiviteiten steviger te positioneren binnen hun rooster en beleid. “Dat soort gesprekken maken dat je beter weet wat je ruimte is – en hoe je die kunt benutten.”
Professionaliseren begint bij bewustwording
“Veel docenten weten niet hoeveel ruimte ze hebben om hun vak zelf vorm te geven”, zegt Andries. Hij ziet het als een van de kerndoelen van de beroepsvereniging om dat bij ze tussen de oren te krijgen. Niet alleen over wat er in de klas gebeurt, maar ook over hoe beleid tot stand komt. Daarom ontwikkelde de vereniging het leertraject Teacher in the lead.
Over Teacher in the lead
Dit leertraject is er voor mbo-docenten die binnen hun team of opleiding meer verantwoordelijkheid willen nemen op het gebied van onderwijskwaliteit en -ontwikkeling.
Wat biedt Teacher in the lead de mbo-docent?
- Leiderschapsvaardigheden
- Inzicht in bestuurlijke lagen van hun organisatie en hoe daar invloed op uit te oefenen
- Inzicht in wet- en regelgeving
- Verkenning van je zone van invloed
- Effectief schakelen tussen praktijk en beleid
Petra volgde het leertraject. “Ik heb geleerd hoe je veranderprocessen in gang zet, hoe je je team daarin meeneemt en hoe je je visie verbindt aan onderwijsverbetering.”
Bijdragen aan duurzame loopbanen
“We betrekken docenten bij ontwikkelingen in het onderwijsveld. Zoals het opstellen van beroepsstandaarden, bekwaamheidseisen en andere beleidsvraagstukken”, vertelt Andries. Docenten worden uitgenodigd uit om mee te denken in denktanks en projectgroepen via MBO Connect. De animo blijkt groot: “De beschikbare plekken zijn vaak al snel vergeven. Zo helpen we docenten niet alleen om beter onderwijs te geven, maar ook om hun rol als professional voor onderwijsbeleid serieus te nemen.”
“Als je het gevoel hebt dat je werk ertoe doet, dat je gehoord wordt en kunt bijdragen aan de ontwikkeling van je vak, dan blijf je langer gemotiveerd.”
Wat kan een beroepsvereniging betekenen in het behouden van docenten? Het is geen primaire taak, maar Andries vindt het wel degelijk belangrijk. “Als je het gevoel hebt dat je werk ertoe doet, dat je gehoord wordt en kunt bijdragen aan de ontwikkeling van je vak, dan blijf je langer gemotiveerd”, zegt Andries. Petra merkt hetzelfde: “Vooral beginnende docenten kunnen veel hebben aan een netwerk waarin ze hun zorgen kunnen delen en ondersteuning vinden. Dat voorkomt uitval.”
Een beroepsvereniging laat zien dat er kracht schuilt in gezamenlijkheid. Door je als docent aan te sluiten, vergroot je niet alleen je eigen invloed en ontwikkeling, maar draag je ook bij aan sterker, toekomstbestendig mbo-onderwijs.
De BVMBO is de beroepsvereniging voor en door onderwijsprofessionals in het mbo
De vereniging werd opgericht in 2010 en telt inmiddels ruim 3.000 leden, waaronder docenten, instructeurs en onderwijsondersteuners. De BVMBO behartigt hun belangen en zet zich in voor versterking van professionele zeggenschap. Ze stimuleert kennisdeling, biedt ruimte voor intervisie en organiseert activiteiten waarmee onderwijsprofessionals invloed kunnen uitoefenen op beleid en praktijk.
Wil je meer weten over professionalisering in het onderwijs? Ga naar hoofdstuk 6 in het rapport De Staat van het Onderwijs 2025.
