"Speciaal onderwijs verdient speciale aandacht"

Pleidooi van (v)so-leerling Elijah Delsink

Beste onderwijsprofessionals,

Weten jullie eigenlijk wel hoe ver het speciaal en regulier onderwijs uit elkaar liggen? Het is echt een hele andere tak van sport. Zelf zeg ik vaak: de enige overeenkomsten tussen het voortgezet speciaal onderwijs en het voortgezet onderwijs zijn het niveau van onderwijs en het centraal examen. Buiten die twee factoren is ons onderwijs compleet anders ingericht. Andere klassen, andere lesmethoden, andere leerbehoeften en andere ondersteuning. Ik zie dat de onderwijsprofessional dit moeilijk vindt. En dat de politiek dit nog te vaak vergeet. Toen minister Slob in 2020 de aanpassingen voor de eindexamens deelde tijdens de coronapandemie, benoemde hij het vso niet als aparte doelgroep. Terwijl er voor ons wel degelijk aparte maatregelen nodig waren. Dat was de druppel, en ik besloot om samen met twee klasgenoten LBVSO op te richten, om de belangen van alle speciale leerlingen te behartigen en een podium te geven. Want deze leerlingen verdienen speciale aandacht!

Als organisatie weten we heel goed wat er speelt binnen het vso. We vertegenwoordigen zo’n 80.000 leerlingen. Op X schrijven we dan ook regelmatig pittige columns over wat speciale scholieren meemaken, van uitdagingen met leerlingenvervoer tot onveilige situaties in klassen. We zijn ontzettend trots op onze accurate cijfers met betrekking tot deze onderwijssector. Door middel van enquêtes halen we zeer regelmatig informatie op bij alle scholen die we vertegenwoordigen. Onze cijfers kunnen cruciale inzichten geven in deze onderwijssector en het ministerie van OCW echt helpen bij onderzoeken en het vormen van beleidsplannen. Maak daar asjeblieft gebruik van.

Momenteel zien we bij LBVSO schrikbarende cijfers voor het aantal speciale leerlingen dat uitvalt in het vervolgonderwijs: de helft van deze groep valt binnen 1 of 2 jaar uit, door gebrek aan hoognodige ondersteuning.  Deze leerlingen worden te vaak aan hun lot overgelaten. We merken dat de onderwijsinstellingen niet voldoende op elkaar zijn ingespeeld om de overgang van deze leerlingen succesvol te maken.  Een doorlopende leerlijn is essentieel voor de ontwikkeling van een kind. Het zorgt ervoor dat leerlingen passend onderwijs krijgen en geen achterstanden oplopen.

Veel kinderen in het speciaal onderwijs beginnen hun schoolcarrière in het reguliere onderwijs en maken op een bepaald punt de overstap. Dat is al een onderbreking van de leerlijn op zich, en het kost zowel de leerling als de nieuwe school tijd en moeite om die leerlijn weer op te pakken. Maar de grootste uitdaging voor het doorzetten van een leerlijn ontstaat als een leerling van het vso verder wil in het vervolgonderwijs. Extra ondersteuning is niet goed georganiseerd, waardoor hulp vaak veel te laat komt en de leerling al is uitgevallen. Dat wil toch niemand? 

De cijfers zijn alarmerend, er moet iets veranderen. Als meer scholen zich realiseren dat kinderen in het speciaal onderwijs allemaal een eigen aanpak nodig hebben, zetten ze al een belangrijke stap voorwaarts. Zo is de ene leerling met autisme compleet anders dan een andere leerling met autisme. Wat al een groot verschil zou kunnen maken is een ontwikkelingsperspectief (OPP) voor iedere speciale leerling. Dit wordt standaard al opgesteld in het speciaal onderwijs en is als het ware een handleiding is voor elke specifieke leerling. Echt maatwerk dus. Het zou fantastisch zijn als een OPP ook gangbaar wordt in het vervolgonderwijs. Dan weet iedere docent hoe de leerling in elkaar steekt en wat diegene nodig heeft om de opleiding succesvol te doorlopen.

Wat ook helpt is de mogelijkheid een vertrouwd gezicht mee te nemen in de eerste fase na de overstap. Bijvoorbeeld een mentor of leerkracht, die de leerling helpt wennen aan de nieuwe school. Je kunt van een leerling uit het vso niet verwachten dat diegene zich in hetzelfde tempo aanpast als een leerling uit het regulier onderwijs. Een vertrouwd gezicht bij die overstap zorgt voor een zachtere landing.